کد مطلب:188714 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:206
علم ازلی خداوند به حقایق و امور
یكی از شاگردان امام باقر (ع) به وی می گوید: اگر صلاح می دانید به من تعلیم دهید كه آیا خداوند، قبل از خلق موجودات، به یگانگی خود عالم بوده است یا خیر؟ زیرا برخی معتقدند كه عالم بوده و بعضی می گویند كه اگر معتقد شویم خداوند علم ازلی به یگانگی خود داشته، مستلزم این است كه غیر از خدا چیز دیگری را هم ازلی بدانیم.
امام باقر (ع) در پاسخ این سؤال نوشت: خداوند بزرگ همواره عالم بوده و دارای
[ صفحه 94]
علم ازلی است. [1] .
از سؤال فوق استفاده می شود كه مباحث كلامی، در این عصر به گونه ای خزنده در اندیشه ی مسلمان ها راه یافته است؛ چه، ردپای این گونه ریزنگری ها را در میان یونانیان مانند ارسطو و افلاطون می توان یافت. اما پاسخ امام باقر (ع) در این بیان بسیار كوتاه و قاطع است و این اجمال یا بدان خاطر است كه شخص سؤال كننده از ظرفیت بیشتری برخوردار نبوده است و یا امام (ع) با كوتاه كردن سخن به آن فرد فهمانده اند كه طرح چنین مباحثی، بیش از آن كه مشكلی را بزداید، بر حیرت و سرگردانی می افزاید و اعتقاد به همین نكته كافی است كه خداوند از ازل عالم بوده است.
البته این مباحث با گذشت زمان گسترش بیشتری پیدا كرد و شبهات و اختلاف آرا تا بدان جا پیش رفت، كه مسلك های متعارض كلامی به صورت جدی در بستر جامعه ی اسلامی رخ نمودند و سال های متمادی بخش عظیمی از فكر و ذهن محافل علمی در نقد و بررسی چنین كنكاش هایی صرف گردید و به هدر رفت. و چه بسا در چنین زمینه ای امام باقر (ع) به زیاد فرمود:
از خصومت و درگیری بپرهیز! زیرا این گونه درگیری ها پدید آورنده ی شك است و عمل را تباه می كند و افراد درگیر را منحط می سازد... در گذشته كسانی بودند كه علوم بایسته را كنار نهاده و در طلب دانش هایی بر آمدند كه نمی بایست، تا آن جا كه سخنشان به خدا و مباحث الهی انجامید و متحیر و سرگردان ماندند. [2] .
این ها نمونه هایی بود از مباحث اعتقادی كه امام باقر (ع) در راستای رسالت علمی و الهی خود ارائه داشته و در پرتو آن شبهات فكری رسوخ یافته در اندیشه را زدوده است.
امام باقر (ع) در پاسخ این سؤال نوشت: خداوند بزرگ همواره عالم بوده و دارای
[ صفحه 94]
علم ازلی است. [1] .
از سؤال فوق استفاده می شود كه مباحث كلامی، در این عصر به گونه ای خزنده در اندیشه ی مسلمان ها راه یافته است؛ چه، ردپای این گونه ریزنگری ها را در میان یونانیان مانند ارسطو و افلاطون می توان یافت. اما پاسخ امام باقر (ع) در این بیان بسیار كوتاه و قاطع است و این اجمال یا بدان خاطر است كه شخص سؤال كننده از ظرفیت بیشتری برخوردار نبوده است و یا امام (ع) با كوتاه كردن سخن به آن فرد فهمانده اند كه طرح چنین مباحثی، بیش از آن كه مشكلی را بزداید، بر حیرت و سرگردانی می افزاید و اعتقاد به همین نكته كافی است كه خداوند از ازل عالم بوده است.
البته این مباحث با گذشت زمان گسترش بیشتری پیدا كرد و شبهات و اختلاف آرا تا بدان جا پیش رفت، كه مسلك های متعارض كلامی به صورت جدی در بستر جامعه ی اسلامی رخ نمودند و سال های متمادی بخش عظیمی از فكر و ذهن محافل علمی در نقد و بررسی چنین كنكاش هایی صرف گردید و به هدر رفت. و چه بسا در چنین زمینه ای امام باقر (ع) به زیاد فرمود:
از خصومت و درگیری بپرهیز! زیرا این گونه درگیری ها پدید آورنده ی شك است و عمل را تباه می كند و افراد درگیر را منحط می سازد... در گذشته كسانی بودند كه علوم بایسته را كنار نهاده و در طلب دانش هایی بر آمدند كه نمی بایست، تا آن جا كه سخنشان به خدا و مباحث الهی انجامید و متحیر و سرگردان ماندند. [2] .
این ها نمونه هایی بود از مباحث اعتقادی كه امام باقر (ع) در راستای رسالت علمی و الهی خود ارائه داشته و در پرتو آن شبهات فكری رسوخ یافته در اندیشه را زدوده است.
[1] اصول كافي، كتاب التوحيد، باب صفات الذات، حديث 6.
[2] همان، باب النهي عن الكلام في الكيفية، حديث 4.